Thursday, January 1, 2009

ΑΜΟΡΓΟΣ


ΑΜΟΡΓΟΣ 

To µεγαλείο του «Απέραντου Γαλάζιου» 


Η Αµοργός, το ανατολικότερο νησί των Κυκλάδων µε έκταση 121 τ.χλµ., είναι το 

7ο σε µέγεθος Κυκλαδονήσι. Αποτελεί τη γέφυρα επικοινωνίας Κυκλάδων

∆ωδεκανήσων, το σταυροδρόµι συνάντησης Βορρά - Νότου. Ορεινή, µε άγρια οµορφιά 

και βράχους, που καταλήγουν απότοµα στο απέραντο γαλάζιο της θάλασσας

Απόκρηµνες ακτές αλλά και ήρεµες αµµουδιές, ορεινοί όγκοι και οµαλές κοιλάδες

Πλούσια πολιτιστική και ιστορική κληρονοµιά, αλλά και τουριστική ανάπτυξη. Η 

Αµοργός είναι το νησί των αντιθέσεων. Η µαγική της αύρα σε παίρνει και σε ταξιδεύει 

γλυκά, από τη στιγµή που θα φτάσεις στον κόλπο των Καταπόλων και θα αντικρίσεις την 

Παναγία την Καταπολιανή, αλλά και τα κατάλευκα σπιτάκια των τριών οικισµών

Ξυλοκερατίδι, Ραχίδι, Κατάπολα. Ανάµεσά τους µια ήρεµη κοιλάδα µε µικρούς κήπους

ενώ πίσω τους επιβλητικός ορθώνεται ο ορεινός όγκος της Μουντουλιάς, που φιλοξενεί 

τα ερείπια της αρχαίας Μινώας. Τµήµατα τείχους και λείψανα σταδίου, γυµνασίου, ναού 

και άλλων σηµαντικών οικοδοµηµάτων αντικρίζουν από δω ψηλά την υπέροχη θέα του 

κόλπου των Καταπόλων και της υπόλοιπης Αµοργού.  

Ανηφορίζοντας το δρόµο για τη Χώρα ή Κάστρο, ανάµεσα στις στροφές, η θέα 

προς τον κόλπο είναι επίσης απερίγραπτη. Μετά από 5,5 χλµ. αντικρίζουµε τη Χώρα, µε 

το ενετικό κάστρο της σκαρφαλωµένο στην κορυφή ενός επιβλητικού βράχου και τα 

ολόλευκα σπιτάκια και τις εκκλησίες στριµωγµένα γύρω του. Λιθόστρωτα δροµάκια

καµάρες, σκαλοπάτια και δύο γραφικές πλατείες, ολοκληρώνουν το πανέµορφο σκηνικό 

της Χώρας, µε τους µισοερειπωµένους ανεµόµυλους να τη φρουρούν ακοίµητοι από την 

κορυφή του λόφου

Στην άλλη πλευρά του βουνού, σένα κοίλωµα των βράχων, 800µ. πριν 

καταλήξουν απότοµα στη θάλασσα, βρίσκεται το µοναστήρι της Παναγίας 

Χοζοβιώτισσας, ένα µνηµείο 1000 χρόνων, ένας ύµνος ψυχής των Αµοργιανών στην 

Παναγία, σήµα κατατεθέν της Αµοργού. Η Μονή ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα του 

Βυζαντίου, Αλέξιο Α΄, το 1088 και υπαγόταν απευθείας στο Οικουµενικό Πατριαρχείο

ενώ η παράδοση αναφέρει ότι η εικόνα έφτασε στο νησί από την Μονή Χοζιβά της 

Παλαιστίνης

Λίγο πιο κάτω η παραλία της Αγίας Άννας. Άγρια οµορφιά και βαθιά 

γαλαζοπράσινα νερά, η διασηµότερη παραλία του νησιού, καθώς εδώ γυρίστηκε η ταινία 

«Απέραντο γαλάζιο», που έκανε την Αµοργό γνωστή σε όλο τον κόσµο

Στο δρόµο για την Κάτω Μεριά συναντάµε σε βαθιά χαράδρα τον Άη Γιώργη 

Βαρσαµίτη, µε πηγή που αναβλύζει αγίασµα, ενώ αναφέρεται ότι προϋπήρχε 

υδραγωγείο. Στην Κάτω Μεριά επισκεπτόµαστε τους οικισµούς Καµάρι, Βρούτση

Κολοφάνα και Καλοταρίτισσα, καθώς και την Αγία Παρασκευή µε το ξακουστό 

µοναστήρι. Εδώ, στο νότιο τµήµα του νησιού, µε την ήρεµη φύση όπου κυριαρχούν οι 

ελιές, θα συναντήσουµε και την Αρκεσίνη, ένα από τα ωραιότερα χωριά της Αµοργού µε 

παραδοσιακά νησιώτικα σπίτια και στενά δροµάκια

Μετά από δύσκολη διαδροµή και διατρέχοντας τους ορεινούς όγκους που 

αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της Αµοργού, προσεγγίζουµε το βόρειο τµήµα του νησιού, µε 

το δεύτερο λιµάνι του, αυτό της Αιγιάλης και τους οικισµούς Θολάρια, Λαγκάδα

Ποταµό και Όρµο (Γιαλό) να συνθέτουν ένα τοπίο γαλήνιο και ήρεµο.  

Η οµορφιά και η διαφορετικότητα αυτού του τµήµατος της Αµοργού

δικαιολογούν και τη µεγάλη τουριστική ανάπτυξη που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια. Τα 

υπέροχα καλντερίµια που συνδέουν τα χωριά είναι ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσει 

κανείς πραγµατικά όχι µόνο τους τέσσερις αυτούς οικισµούς, αλλά και την πανέµορφη 

φύση της περιοχής, τους φιλόξενους ανθρώπους της και τις γραφικές εκκλησίες. Οι Άγιοι 

Ανάργυροι στα Θολάρια, το χωριό µε τους ζωγραφισµένους δρόµους (οι νοικοκυρές 

κάνουν σχέδια µε ασβέστη), η Αγία Τριάδα και η Παναγία Πανωχωριανή στη Λαγκάδα

η Ανάληψη στον Ποταµό, αλλά κι ο Άη Γιάννης Θεολόγος και ο Σταυρός στις κορυφές 

του όρους Κρίκελλος ή Κρούκελλος

Σηµαντικά ευρήµατα µας αποδεικνύουν ότι, κατά την 3η χιλιετία π.Χ. η Αµοργός 

υπήρξε κέντρο κυκλαδικού πολιτισµού, ενώ κατά την 1η χιλιετία είχαν αναπτυχθεί τρεις 

ισχυρές πόλεις: η Μινώα, η Αρκεσίνη και η Γιάλη, που η ιστορική τους διαδροµή είναι 

άρρηκτα συνδεδεµένη µε τα δρώµενα στην περιοχή κατά τους µετέπειτα αιώνες

Υπάρχουν αναφορές και για την εποχή της Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας και του Βυζαντίου

ενώ στους νεότερους χρόνους, η Αµοργός συµµετείχε στην Ελληνική Επανάσταση και το 

1822 έγινε επαρχείο του υπό σύσταση ελληνικού κράτους.  

Και ενώ το αποµεσήµερο παίρνουµε µελαγχολικά το δρόµο της επιστροφής, οι 

στίχοι µιας αµοργιανής µαντινάδας µας συνοδεύουν: «Αµοργιανό µου πέραµα, έχε καλό 

ξηµέρωµα». 


Μαίρη Παπαδοπούλου 

 

 

 


Εκκλησίες της Αµοργού 


Η Παναγία η Χοζοβιώτισσα 


Σε µια δύσβατη περιοχή της Αµοργού, τον ∆αιµονότοπο, είναι κτισµένη η Ιερά 

Μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας, που είναι αφιερωµένη στα Εισόδια της Θεοτόκου

Το προσωνύµιο Χοζοβιώτισσα προήλθε από παραφθορά του ορθού Χοζιβίτισσα

Σύµφωνα µε την παράδοση, η εικόνα της Παναγιάς έφτασε στην Αµοργό µε 

θαυµατουργό τρόπο από τα Χόζοβα ή Χόζοβο της Παλαιστίνης, περιοχή όπου υπήρχαν 

πολλά ορθόδοξα µοναστήρια. Ο περιηγητής P. Tournefort (1717), αναφέρει παλαιότερη 

παράδοση σύµφωνα µε την οποία, η εικόνα αφού βεβηλώθηκε στην Κύπρο και έσπασε 

σε δύο κοµµάτια, έφτασε δια θαλάσσης στην Αµοργό όπου και ξαναενώθηκε

Η Ιερά Μονή ιδρύθηκε µε χρυσόβουλο, που εξέδωσε ο αυτοκράτορας Αλέξιος ο 

Α΄ ο Κοµνηνός το 1088 µ.Χ. Την προφορική παράδοση σχετικά µε τον κτήτορα της 

Μονής, στηρίζουν οι επιστολές - τα σιγίλια - διαφόρων Πατριαρχών, όπως του Τιµοθέου 

(1613), του Κυρίλλου (1620), αλλά και του Γρηγορίου του Ε΄ το 1798. 

Το κτίριο της Μονής, όπως αναφέρει η αρχαιολόγος Λίλα Μαραγκού στην 

εξαίρετη εργασία της «Μονή Παναγίας της Χοζοβιώτισσας» Αθήνα 1996, «είναι λιτό και 

απέριττο, χωρίς στολίδια, εναρµονίζεται θαυµαστά µε τις πολύχρωµες ανώµαλες εξοχές 

και εσοχές των βράχων και µόνον όσο ανεβαίνουµε τα σκαλιά και πλησιάζοµε προς το 

κτίριο, αρχίζουν να διαγράφονται οι λευκοί γεωµετρικοί όγκοι ενώ τα αυστηρά γραµµικά 

περιγράµµατα του κτιρίου, δηµιουργούν µε τη συνέργεια του φωτός την αίσθηση 

πολυεπίπεδης επιφάνειας». Η Μονή έχει µόνο εξωτερικό τοίχο ενώ ο εσωτερικός 

αναπληρώνεται από την πλευρά του όρους πάνω στο οποίο είναι γαντζωµένη. Το κτίριο 

εκτείνεται σε µήκος σαράντα µέτρων ενώ το πλάτος του δεν ξεπερνά τα 5 µέτρα. Τον 

εσωτερικό χώρο χαρακτηρίζουν οι καµάρες και τα τόξα. Οι προσθήκες και οι 

αλλεπάλληλες ανακαινίσεις αλλοίωσαν σε πολλά σηµεία την αρχιτεκτονική µορφή του 

κτιρίου. Τα πολυάριθµα κελιά, η τράπεζα, τα µαγειρεία, οι φούρνοι, οι αποθήκες 

(σοδιαστικά), το «ωρείον», χώρος για αποθήκευση των δηµητριακών, τα πατητήρια, τα 

κελάρια για το κρασί, οι ασβεστόλακκοι, εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της άλλοτε 

πολυάνθρωπης κοινότητας

Σήµερα λειτουργεί µόνον η τράπεζα µε την πανάρχαια ξυλοσκεπή και τα 

υπολείµµατα τοιχογραφίας, για να φιλοξενεί τους λιγοστούς ιεροµόναχους και το πλήθος 

πιστών που συρρέουν να τιµήσουν την Παναγία στα Εισόδια της Θεοτόκου, 21 

Νοεµβρίου, τη µεγάλη Παναµοργιανή γιορτή


Στο καθολικό της Μονής υπάρχουν οι δύο ενεπίγραφες εικόνες της Παναγίας της 

Χοζοβιώτισσας και το εξαπτέρυγο µε την αναφορά του ονόµατος του ιδρυτή, ενώ σε 

προθήκη φυλάσσεται και η «σµίλη» του αρχιµάστορα, η ζωντανή µαρτυρία της 

παράδοσης «για την ακριβή θέση που όρισε η Παναγία πώς έπρεπε να κτιστεί ο ναός 

Της».  

Στα χρονιά της τουρκικής κατοχής του νησιού (1537-1824), η Μονή, παρά τις 

αγριότητες των Τούρκων, γνώρισε πολύ καλές ηµέρες. Αυτό το φανερώνουν τόσο τα 

πατριαρχικά γράµµατα, που ανανεώνουν τα προνόµιά της, όσο και οι ανακαινίσεις, που 

έγιναν στο ίδιο διάστηµα σύµφωνα µε τις σωζόµενες επιγραφές. Πολύ πλούτο έφερναν 

στη Μονή τα πολυάριθµα µετόχια της, τόσο σε κοντινά στην Αµοργό νησιά όσο και σε 

νησιά του ευρύτερου Αιγιακού χώρου όπως η Κρήτη. Μέρος του πλούτου αυτού 

χρησιµοποιήθηκε για την εξαγορά της θρησκευτικής ελευθερίας από τους Τούρκους 

πασάδες.  

Η συλλογή βυζαντινών και µεταβυζαντινών χειρογράφων της Μονής, παρά τις 

καταστροφές και τις λεηλασίες, είναι από τις σηµαντικότερες της νησιωτικής Ελλάδας

Σχετικά πλούσια είναι και η συλλογή εκκλησιαστικών κεντηµάτων, ενώ το απόθεµα των 

πολύτιµων εκκλησιαστικών σκευών και αµφίων, φαντάζει εξαιρετικά πλούσιο παρά τις 

φθορές του χρόνου και των ανθρώπων

Αξιόλογες επίσης είναι οι µεταβυζαντινές εκκλησίες της Χώρας, όπως η Κερά 

Λεούσα, ο Άγιος Θαλέλαιος, ο Άγιος Θωµάς, ο Σταυρός, οι Άγιοι Πάντες, η 

δισυπόσταση εκκλησία Μεταµόρφωσης-Αγίου Στεφάνου και η Μητρόπολη



Βιβλιογραφία

1. Λίλα Μαραγκού, «Μονή Παναγίας Χοζοβιώrισσας»,  

Αθήνα 1996, 3η έκδοση

2. «Αµοργιανά», περιοδική έκδοση Συνδέσµου Aµoργιανών,  

τεύχος 2ο και 3ο, Νοέµβριος 1995 και Μάιος 1996. 




ΤΑΞΙ∆ΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ  www.travelling-aegean.gr 

 

 

 

Copyright © www.travelling-aegean.gr - All rights reserved - Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση µε οποιονδήποτε τρόπο 

και γενικά η αναπαραγωγή, ολική ή µερική, του παρόντος έργου, καθώς και η µετάφραση, διασκευή ή εκµετάλλευσή 

του µε οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύµφωνα µε τις διατάξεις των Ν. 237/1920, 

4264/62, 2121/93 και τους λοιπούς κανόνες του διεθνούς δικαίου περί πνευµατικών δικαιωµάτων, χωρίς την άδεια 

των νοµίµων κατόχων, που έχουν την αποκλειστικότητα, κυριότητα, νοµή και κατοχή του έργου



 

No comments:

Post a Comment